Danışmentliler (1080-1178)
Sivas-Tokat-Malatya civarında Büyük Selçuklu komutanlarından Danişment Ahmet Gazi tarafından kurulmuştur.
Günümüze;
- Kayseri Ulu Cami,
- Yağıbasan Medresesi (Anadolu’da yapılan ilk medrese) kalmıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmıştır.
Saltuklar (1072-1202)
Erzurum ve çevresinde kurulmuştur.
Anadolu’da kurulan ilk Türk-İslam devletidir.
Günümüze;
- Kale Camii,
- Tepsi Minare,
- Üç Kümbetler,
- Mama Hatun Türbesi,
- Micingerd Kalesi gibi eserleri kalmıştır.
Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmışlardır.
Mengücekler (1080-1228)
Divriği ve Erzincan’da Mengücek Gazi tarafından kurulmuştur.
Divriği Ulu Camii, 1985 yılından beri UNESCO tarafından koruma altına alınmıştır.
1921 ve 1939 Erzincan depremleri yüzünden eserlerin çoğu günümüze ulaşmamıştır.
Fizik ve Tıp alimi Muvaffakidün Abdüllatif, Erzincan Sarayı’nda bilime hizmet etmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmışlardır.
Artuklar (1102-1409)
Hasankeyf-Harput-Mardin civarında üç şube şeklinde Artuk Bey tarafından kurulmuştur.
Günümüze;
- Hasankeyf,
- Malabadi Köprüsü,
- Hatuniye Medresesi,
- Necmettin Külliyesi,
- Koçhisar Ulu Camii,
- Semanın Medresesi gibi eserleri kalmıştır.
Ünlü Seyyah Marco Polo gezisinde Artuklulara da uğrayarak özellikle Mardin’de dokumacılığın çok gelişmiş olduğundan bahsetmiştir.
Robotik ve sibemetik biliminin kurucusu “El Cezeri” (İbnül İzz) (Robotların Babası) Artuklularda bilime hizmet etmiştir.
Anadolu Selçuklu Devleti tarafından yıkılmışlardır.
Çaka Devleti (1081-1093)
İzmir’de Çaba Bey tarafından kuruldu.
İlk Türk denizcisi Çaka Bey‘dir.
Çaka Bey’in 1081 yılında kurduğu donanma günümüzde Deniz Kuvvetleri Komutanlığının kuruluş yıl dönümü olarak kutlanmaktadır.
Bizans imparatoru, Türkiye Selçukluları Sultanı I. Kılıç Arslan’ı, Çaka Bey’e karşı kışkırtmış ve Bizans İmparatorluğu’nun bu kışkırtmaları sonucu I. Kılıç Arslan, kayınpederi Çaka Bey’i öldürmüştür.
1071 Malazgirt Meydan Savaşı’ndan sonra ayrıca Bitlis’te Dilmaçoğulları, Harput’ta Çubukoğulları, Denizli’de İnançoğulları veya Ladikoğulları, Efes’te Efesoğullları veya Tanrıvermişoğulları, Ahlat’ta Ahlatşahlar veya Sökmenler ve Diyarbakır’da İnaloğulları veya Yılanoğulları adında beylikler de kurulmuştur.
D-SMAÇ Mantığı Nedir? Nasıl Soru Çözülür?
Sorularda, Devlet-Eser eşleştirmeleri yapılırken aşağıdaki sıralama ile eseleri bulabiliriz:
D-SMA(Ç – Çaka Devleti’nin eseri yoktur) – İlk olarak D-SMAÇ olarak kodladığımız devletlere ait eserlere bakarız.
Yoksa,
Eser, Anadolu Selçuklu Devleti (1075-1308)‘ne aittir.
Eğer ki eserlerde Paşa, Sultan, Yeşil, Haseki, Ağa, Çelebi geçiyorsa Osmanlı Devleti (1299-1922)‘nden kalma eserlerdir. Ayrıca; Trabzon, İstanbul, Bursa ve Edirne‘de yapılan tüm eserler Osmanlı’ya aittir.)
Özetleyecek olursak; eser sorulup hangi devlete ait olduğunu bulmamız isteniyorsa ilk olarak D-SMA devletlerine ait olup olmadıklarına bakarız, eğer şıklarda D-SMA devletlerine ait eser yoksa Anadolu Selçuklu Devleti‘ne ait eserdir. Bu ikisi dışında, Paşa, Sultan, Yeşil, Haseki, Ağa, Çelebi gibi isimler geçiyor veya Trabzon, İstanbul, Bursa ve Edirne şehirlerinde yer alıyorsa Osmanlı Devleti‘ne ait eserdir.
İSTİSNA:
- Sultandağı Kervansarayı (Anadolu Selçuklu Devleti)
- Yakutiye Medresesi (İlhanlılar)
Leave a Reply